به نظر شما وضعیت صنایع دارویی ما از نظر کیفیت چگونه است؟
کیفیت مظلوم‌ترین واژه امروز در حوزه دارو است. متاسفانه همه دست‌اندرکاران بازار دارو هر کدام یا از آن سوء‌استفاده می‌کنند یا با واژه‌های دیگر آن را شهید می‌کنند. من بارها هم گفته‌ام که کیفیت امری بنگاه‌محور است و ارتباطی با ملیت، صنف و گرایش‌های سیاسی، عرق ملی و … ندارد. کیفیت مفهومی است که در هر سازمانی بر اساس درک مدیران ارشد، اهداف و استراتژی‌های سازمان و فرهنگ جاری در آن تعریفی دارد و نمود آن در محصول یا خدماتی که ارائه می‌شود، بروز می‌کند. در صنعت دارویی ایران نیز مانند تمام صنایع دنیا تعداد زیادی تولیدکنندگان دارو و مواد اولیه دارویی فعالیت می‌کنند که هر کدام نگرش کیفی خاص خودشان را دارند. شرکتی که بازار اروپا را هدف قرار داده نمی‌تواند کف استانداردهای تولید را لحاظ کند بلکه باید پیاده‌سازی اصول کیفی را از ذهن و مغز کارکنانش آغاز کند و با همه هزینه‌ها برای رسیدن به آن هدف بزرگ و مسلما سودآور، به شاخص‌های کیفی وفادار بماند.
این امر که گفتید محقق شده است؟
متاسفانه در خیلی از مکالمات و مکاتبات می‌بینیم که فرهنگ غالب این شده که داروی وارداتی یعنی کیفیت بهتر و داروی تولید داخل یعنی کیفیت پایین‌تر و متاسفانه به یک حربه تجاری تبدیل شده، به عبارتی برای دفاع از منافع تجاری از بیمار یک سپر انسانی می‌سازیم. واژه‌های زیبایی به‌کار می‌بریم مثل »حقوق بیمار»، «حق انتخاب» و «کیفیت بالا» در حالیکه واقعاً مغلطه است. برای مثال چین جزو کشورهایی است که داروهایش در ایران خیلی خوشنام نیست اما صدها کمپانی داروسازی چینی وجود دارد. کدام محصول؟ کدام شرکت؟ چندین شرکت داروسازی چینی هستند که داروهایشان در بازار آمریکا و اروپا به فروش می‌رسد، اما محصول زیرپله‌ای هم دارند. در کشور خودمان هم همین‌طور است. شرکت داروسازی یا ماده اولیه‌ای داریم که واقعاً کف استانداردهای لازم برای تولید دارو را هم با تبصره و تعهد می‌گذراند، اما شرکتی هم داریم که از اروپا درخواست تولید و همکاری دارد بنابراین کیفیت ربطی به ملیت ندارد.
پس شما بحث حمایت از تولید داخل و اقتصاد مقاومتی را با امر کیفیت چگونه جمع‌بندی می‌کنید؟
من معتقدم اصطلاح اقتصاد مقاومتی خیلی بار معنایی غنی و خوبی دارد و مسلما در اقتصاد مقاومتی بحث باید بر حمایت از تولیدکننده داخلی قرار گیرد که کیفیت محور است. چرا؟ چون تولیدکننده داخلی که به ضرب و زور تعرفه و بستن بازار می‌تواند زنده بماند نه تنها به درد مقاومت در شرایط سخت نمی‌خورد بلکه در شرایط عادی هم آنقدر ضعیف است که دولت و سایر نهادها باید از جیب مردم هزینه کنند که سرپا بماند. من اعتقاد دارم شاخص‌های اقتصاد مقاومتی در حوزه دارو عبارتند از:
تولید ثروت از علم (تولیدی که دانش بنیان باشد به عبارتی با کوچکترین قطع ارتباط پولی، تجاری و … ضربه نخورد، اشتغال‌زایی برای قشر تحصیلکرده، جلوگیری از خروج ارز، اارزآوری از طریق صادرات محصول یا دانش فنی،کمک به امنیت سلامت در شرایط بحرانی اعم از تحریم کیفیت محور بودنو …
من واقعا باور دارم که کلمه اقتصاد مقاومتی بیش از هر چیز در درون خود روی کیفیت تاکید دارد. چون کیفیت است که بیشترین قدرت را برای هر تولیدکننده به ارمغان می‌آورد.
الان در خصوص مجموعه خود شما حمایت از تولید داخل چگونه است؟
من فکر می‌کنم لااقل در حوزه داروهای بیولوژیک چون داروها حساس بوده‌اند، نحوه حمایت منطقی‌تر از سایر قسمت‌ها بوده است. واقعا امیدوارم حمایتی که از صنعت خودروسازی انجام می‌شود هرگز در حوزه دارو اتفاق نیفتد چون نابود خواهیم شد. الان در صنعت تولید بیوسیمیلارها، در دنیا واقعً حرف بزرگی برای گفتن داریم. هیچ کشوری سبدی به تنوع سبد ایران در دست ندارد. اگر از من بپرسید علت رشد آن چیست، می‌گویم در کنار برنامه‌ریزی به موقع در بیست سال پیش، همت جمعی از متخصصین و محققین، هدف‌گذاری درست و خیلی عوامل دیگر.
مهمترین عامل چه بود؟
به باور من مهمترین عامل این بود که خیلی‌ها باور نمی‌کردند و بسیاری به دیده شک می‌نگریستند و این صنعت بسیار تلاش کرد تا خودش را ثابت کند. ذی‌نفعان هرآنچه در دنیا از چنین تولیدکننده‌ای برای اثبات می‌خواستند از تولیدکننده‌های بیوسیمیلار هم خواستند. از شرایط بالای GMP، تست‌های مقایسه‌ای آزمایشگاهی با محصول برند، تست‌های بیولوژیک مقایسه‌ای، مطالعات بالینی و مطالعات ایمنی‌زایی و تا زمانیکه اطمینان حاصل نشد مجوز ورود به بازار نگرفتیم. از طرفی رقیب ما شرکت‌های دولتی یا نیمه دولتی یا خصوصی داخلی نبودند. تمام محصولات ما در زمانی وارد بازار شدند که فقط یک محصول برند مشابه در بازار بود و آن هم تولیدکننده‌اش یکی از ۵ غول داروسازی دنیا بود. ما هم به عنوان تولیدکننده تا ۵۰درصد (البته اخیرا شده ۳۰ درصد) بازار را در اختیار نگیریم، سازمان غذا و دارو علی‌رغم قیمت به مراتب پایین‌تر، هیچ‌گونه محدودیت وارداتی اعمال نمی‌کند؛ بنابراین در جواب سوال شما باید بگویم بله حمایت از ما به عنوان تولیدکننده داخل است اما به شرط‌ها و شروط‌ها.
