دکتر غلامرضا اخوان فرید عضو هیئت مدیره و رئیس کمیته کنترل و نظارت بر بازار دارو سندیکای صاحبان صنایع داروهای انسانی ایران و مدیرعامل شرکت داروسازی رها است. با وی درباره نمایشگاه ایران فارما و مسائل روز صنعت داروسازی ایران گفت و گو کردیم که در ادامه می خوانید.
یکی از بحث‌های داغ این روزهای حوزۀ سلامت موضوع کیفیت داروهای داخلی و اعتمادسازی جهت رفع نگرانی‌هایی است که برخی شایعات به آن دامن می‌زنند، به خصوص نگرانی دربارۀ داروهای بیماران مبتلا به سرطان که شیمی‌درمانی انجام می‌دهند. کیفیت داروهای داخلی را چطور ارزیابی می‌کنید و شرکت‌های دارویی تابه‌حال چه اقداماتی در جهت اعتمادسازی انجام داده‌اند؟
دربارۀ کیفیت داروهای شیمیایی و داروهای نوترکیب که این‌روزها صحبت‌های زیادی دربارۀ آن‌ها می‌شنویم، اشتباهات زیادی در اذهان مردم وجود دارد. وقتی بحث داروی داخلی می‌شود، همه صنعت دارو را با صنعت خودرو مقایسه می‌کنند. مردم از کیفیت پایین خوردوهای داخلی بسیار ناراضی هستند و هرچیزی را که در داخل کشور تولید می‌شود، با تولیدات این صنعت مقایسه می‌کنند. ولی واقعیت این است که تولید دارو در کشور روندی دقیق دارد و همان‌طور که آقای دکتر کبریایی‌زاده همواره می‌گویند که ای کاش مردم می‌توانستند از شرکت‌های دارویی ما در کشور بازدید کنند. در این صورت کاملاً برایشان ملموس خواهد بود که صنعت داروسازی کشور تحت مدیریت و تخصص نیروهای انسانی فرهیخته، محقق، دانش‌پژوه و مجرب اداره می‌شود. در دانشگاه‌های کشور در رشتۀ داروسازی نیروهایی مجرب تربیت می‌شود. شما کدام صنعت را در کشور سراغ دارید که میزان افراد تحصیل‌کردۀ شاغل در آن قابل‌قیاس با صنعت داروسازی کشور باشد. در یک کارخانۀ داروسازی بیش از ۲۰درصد افراد شاغل، دانشگاهی هستند. در شرکت داروسازی «رها» بیش از ۳۲درصد نیروها دانشگاهی هستند و ۲۰درصد از شاغلین تحصیلات کارشناسی ارشد به بالا دارند.
اگر از کارخانۀ ما بازدید کنید، خواهید دید دستگاه‌های آنالیتیکال، یعنی دستگاه‌هایی که کیفیت دارو را ارزیابی می‌کنند، تماماً آمریکایی و آلمانی و از بهترین برندهای جهانی هستند. رفرنس‌هایی که برای ساخت و کنترل دارو استفاده می‌شود، تماماً بر اساس آخرین اطلاعات کتب داروسازی و فارماکوپه معتبر جهانی مانند یو اس پی است. دستگاه‌هایی که فراورده‌های دارویی در کشور را تولید می‌کنند اکثراً ماشین‌آلاتی کاملاً منطبق با استاندارهای جهانی و از برندهای معتبر دنیا هستند. آنچه در شرکت‌های داروسازی ایران انجام می‌شود، همانند اقداماتی است که در شرکت‌های دارویی اروپایی و پیشرفته انجام می‌شود. به‌صورت خلاصه تولید محصولات دارویی در کشور بر مبنای استاندارهای بین‌المللی صورت می‌گیرد و کیفیتشان به‌هیچ‌وجه اختلاف معناداری با فراورده‌های خارج از کشور ندارد.
همچنین نقاط ضعفی که در صنعت داروسازی ما وجود دارد، نسبت به دیگر حرفه‌های پزشکی به‌مراتب کمتر است. باوجوداینکه در دیگر حرفه‌های پزشکی هم پیشرفت‌ها کاملاً محسوس هستند، باز هم داروسازی در نظام پزشکی کشور در جایگاه نخست قرار دارد.
شاید بیشترین نگرانی بابت موضوع تحریم‌ها باشد. مردم نگران این موضوع هستند که اعمال تحریم‌ها باعث شود کیفیت داروهای داخلی افت کند. در کل تحریم‌ها چقدر بر صنعت داروسازی کشور تأثیر داشته است؟
شرکت «رها» یکی از شرکت‌های دانش‌بنیان بزرگ در حوزۀ سلامت است و اتفاقاً امروز از طرف آقای دکتر ملکی، مدیریت صندوق شکوفایی کشور در حوزۀ معاونت ریاست‌جمهوری دعوت به مراسمی شده‌ایم به نام «مجتمع پیشگامان شرکت‌های دانش‌بنیان در حوزۀ سلامت». شرکت ما به این دلیل شرکتی دانش‌بنیان معرفی شده است که توانسته‌ایم ده قلم دارو را برای اولین بار در کشور فرموله کنیم که برخی از آن‌ها فرمولاسیون پیچیده و خاصی دارند.
اکثر قرص‌هایی که در شرکت‌های داروسازی کشور تولید می‌شوند معمولاً سریع در لولۀ گوارش باز و جذب می‌شوند؛ اما ما داروهایی را تولید کرده‌ایم که حلالیت و جذبشان تحت کنترل است و به‌تدریج در لولۀ گوارش جذب شده و سبب می‌شود عوارض جانبی دارو کمتر و تعدد دفعاتی که بیمار دارو را مصرف می‌کند، کمتر از قرص‌های معمولی شود. درواقع در این شیوه غلظت دارو در سطح خون به‌طور ثابت، حداقل ۱۲ و حداکثر ۲۴ ساعت نگهداری می‌شود و نیاز بیمار برای مصرف را کمتر می‌کند.
برای تهیۀ مواد اولیه دچار مشکل نیستید؟
ما ۹۷درصد داروهای مورد نیاز کشور را در داخل تولید می‌کنیم و میزان نیاز ارز در این صنعت در مقایسه با کل درآمد کشور، حتی در شرایط تحریم بسیار پایین است. صنعت دارویی کشور بین پانصد تا ششصد میلیون دلار مصرف ارزی نیاز دارد تا بتواند نیاز کشور را تأمین کند. خوشبختانه در حال حاضر به تکنولوژی تولید بسیاری از مواد اولیه نیز دست یافته‌ایم که این موضوع نیز از نیاز ارزی صنعت دارو در کشور کاسته است. خوشبختانه علی‌رغم تمامی تحریم‌های ظالمانه‌ای که آمریکا بر کشور ما اعمال کرده است، در خصوص تأمین دارو مشکلی نداریم و کمبودها بسیار اندک هستند. حتی مسئولان کشور هم باورشان نمی‌شود که از نظر تأمین دارو به مشکل برنخورده‌ایم، آن‌هم در شرایطی که این تحریم‌ها کل جامعه را تحت‌تأثیر قرار داده و صنایع تحت فشار شدیدی هستند.
بزرگ‌ترین چالشی که صنعت داروسازی کشور با آن مواجه است، چیست؟
بزرگ‌ترین چالشی که در حال حاضر با آن روبه‌رو هستیم، اختلاف قیمتی است که بین ارز تأمین دارو و ارز بازار وجود دارد. متأسفانه این موضوع باعث می‌شود شک و شبهه برای برخی مسئولان و مراجع ذی‌ربط ایجاد شود و حتی افرادی که صادقانه در این صنعت تلاش می‌کنند، زیر سؤال بروند. همچنین اگر این روند ادامه داشته باشد، بر کیفیت خدمت‌رسانی صنعت داروسازی تأثیر منفی خواهد گذاشت. در این روند ما درآمدی سوبسیدی، اما هزینۀ آزاد داریم و با ادامۀ آن نمی‌توانیم آن‌طور که شایستۀ صنعت داروسازی است، این صنعت را به‌روزرسانی و بازسازی کنیم.
زمان زیادی تا برگزاری نمایشگاه ایران فارما نمانده است. نظرتان را دربارۀ روند برگزاری این نمایشگاه بفرمایید.
خوشبختانه نمایشگاه ایران فارما هر سال هم از نظر کیفی و هم از بعد کمی پیشرفت داشته است. امیدوارم امسال که به خصوص در اوج تحریم‌های ظالمانه قرار داریم، بالندگی صنعت داروسازی کشورمان بهتر از هر سال دیگر نمود پیدا کند. ما باید در حضور مهمانان داخلی و خارجی قدرت صنعت دارویی کشور را در این نمایشگاه به نمایش بگذاریم. همچنین این نمایشگاه بهترین موقعیت است تا به‌منظور اعتمادسازی مردم نیز گام برداریم.
شرکت دارویی «رها» امسال محصولات جدید در این نمایشگاه خواهد داشت؟
در نمایشگاه امسال چندین محصول جدید را خواهیم داشت. سال گذشته برای تولید ۱۵ فراوردۀ جدید مجوز گرفتیم که برخی داروهایی شیمیایی و برخی نیز داروهای مکمل غذایی هستند که امسال در نمایشگاه آن‌ها را خواهید دید. همچنین امسال با داروهای جدید درزمینۀ قطره‌های چشمی، اسپری‌های بینی و… در ایران فارما حضور خواهیم داشت. امسال با نمایش این محصولات جدید ثابت خواهیم کرد حتی در شرایط تحریم هم می‌توانیم فراورده‌های دارویی جدید تولید کنیم.
و صحبت پایانی…
ما چهل سال در تحریم بوده‌ایم و در طی این چهل سال هرگز تحریم‌ها تا این حد شدید نبوده است؛ اما من از هر زمان دیگری نسبت به آیندۀ صنعت دارو خوش‌بین‌تر و امیدوارتر هستم. امسال مقام معظم رهبری فرمان حمایت از تولید ملی را صادر کردند و مسئولان نیز بیش از هر زمان دیگری از فعالان اقتصادی درزمینۀ تولید محصولات دارویی پشتیبانی می‌کنند که باعث دلگرمی‌مان شده است.
منبع: ماهنامه غذا و دارو
