چرایی فروش غیرمتعارف دارو توسط شرکت‌های دارویی: مشکل از کجاست؟

این روزها در محافل دارویی صحبت از نامه مدیرکل امور دارو و مواد تحت کنترل سازمان غذا و دارو به سندیکای صاحبان صنایع داروهای انسانی ایران در خصوص فروش غیرمتعارف دارو توسط شرکت‌های دارویی و هشدار به آن‌ها درباره خروج از اولویت تخصیص ارز زیاد است.

غلامحسین مهرعلیان در این نامه آورده است: با توجه به محدودیت شدید منابع ارزی کشور جهت تأمین دارو و کالاهای اساسی و لزوم صیانت از منابع موجود، به اطلاع می‌رساند که سازمان غذا و دارو به‌طور منظم نحوه فروش شرکت‌های دارویی را رصد و پایش می‌نماید. بدیهی است هرگونه انحراف از فروش متعارف، موجب ایجاد محدودیت‌های شدید ارزی برای شرکت خواهد شد و از اولویت تخصیص ارز خارج می‌گردند.

وی در ادامه گفته است: انتظار می‌رود آن سندیکای محترم به‌طور منظم بازار دارویی را پایش و هر دو هفته گزارش فروش غیرمتعارف (جایزه جنسی، تخفیف و استمهال) شرکت‌های تولیدی را جهت اقدام مقتضی به اداره کل دارو ارسال نماید

البته طرف دیگر نامه که سندیکای صاحبان صنایع داروهای انسانی است هم موضوع فروش غیرمتعارف دارو توسط شرکت‌های دارویی را رد نمی‌کند و معتقد است این روش یکی از راهکارهای تأمین نقدینگی شرکت‌ها شده است و ادامه آن موجبات بی‌اعتبار شدن صنعت را هم فراهم خواهد آورد و تا زمانی که مشکل نقدینگی و قیمت‌گذاری دارو حل نشود نباید انتظار ریشه‌کن شدن آن را داشت.

تخفیف‌ها و جوایز آبروی صنعت را برده است

احمد شیبانی، رئیس هیات مدیره سندیکای صاحبان صنایع داروهای انسانی ایران یکی از منتقدان این روش است و معتقد است: تخفیفات و جوایزی که بعضاً با یکی بخر، شش تا ببر همراه است، آبروی این صنعت را برده است.

وی می‌افزاید: بر اساس آمارهای ارائه شده در سال ۹۵ بیش از هزار میلیارد تومان تخفیف داده شده و این تخفیفات غیرمعمول حتی پروتکل‌های درمانی را هم به هم ریخته است.

کمبود نقدینگی عامل اصلی است

مهدی سلیمانجاهی، دبیر سندیکای صاحبان صنایع داروهای انسانی ایران هم درباره نامه مدیرکل داروی سازمان غذا و دارو به سندیکا درباره فروش غیرمتعارف دارو از سوی شرکت‌های داروسازی، گفت: متاسفانه این اتفاق می‌افتد و شرکت‌های داروسازی به دلیل کمبود نقدینگی اقدام به فروش می‌کنند.

وی افزود: شرکت‌های تولیدکننده ماده اولیه برای اینکه ماده اولیه تحویل شرکت‌های تولیدکننده، درخواست پول پیش و نقد از این شرکت‌ها می‌کنند و از آنجا که مطالبات شرکت‌های تولیدکننده نهایی دارو با تاخیرهای ۶ ماه تا یک‌ساله از سوی بیمه‌ها پرداخت می‌شود. در این حالت شرکت‌ها برای تأمین نقدینگی خود اقدام به این‌گونه خودزنی‌ها می‌کنند.

سلیمانجاهی با تأکید بر اینکه این اقدام ناخواسته و علیرغم میل باطنی این شرکت‌ها است، ادامه داد: شرکت‌های داروسازی برای اینکه بتوانند مواد اولیه مورد نیاز تولید را تأمین کنند دست به چنین اقداماتی می‌زنند؛ زیرا امروز عرضه‌کنندگان تنها فروش نقدی دارند و قیمت‌های خود را نیز چندین برابر کرده‌اند و از سوی دیگر قیمت دارو نیز تفاوت چندانی نکرده است، لذا شرکت‌ها برای حل این مشکل اقدام به دادن جوایزی برای شرکت‌های پخش و داروخانه‌ها می‌کنند.

وی در پاسخ به این سؤال که داروهای عرضه شده خارج از چارچوب چگونه و به چه کسانی داده می‌شود، گفت: شرکت‌های تولیدکننده دارو را به شرکت‌های پخش می‌دهند و این پخش نیز آن‌ها را به داروخانه‌ها تحویل می‌دهد، اما متأسفانه اتفاقی که در این بین می‌افتد این است که منافع حاصل از این داروها به جیب مردم نمی‌رود و شرکت‌های پخش و داروخانه‌ها هستند که از این ‌روند منتفع می‌شوند.

سلیمانجاهی با اشاره به تهدید سازمان غذا و دارو برای خروج شرکت‌های متخلف از فهرست تخصیص ارز سازمان، گفت: صنعت داروسازی سال‌ها است که به دنبال خروج ارز دارو از بخش دولتی و تبدیل آن به ارز نیمایی و آزاد است و پیشنهاد کرده‌ایم که قیمت‌ها را تعیین کرده و نظارت‌ها را بیشتر کنند، اما دولت این درخواست را نمی‌پذیرد.

دبیر سندیکای صاحبان صنایع داروهای انسانی ایران در ادامه به تعهد شرکت‌های داروسازی برای تأمین داروی مورد نیاز بازار اشاره کرد و گفت: اداره کل داروی سازمان غذا و دارو در این راستا جلساتی را تحت عنوان «جلسات بازخوانی» برگزار می‌کند که در آن شرکت‌های تولیدکننده فهرست موجودی‌ها اعم از تولید، مواد اولیه، داروهای در دست شرکت‌های پخش و نیز سفارش‌های خود را گزارش می‌دهند. این جلسات بسته به شرایط بازار دارویی کشور ممکن است از ماهی یک‌بار تا سه ماه یک‌بار و سالی یک‌بار متغیر باشد.

سلیمانجاهی افزود: همه اجزای تولید و عرضه دارو شبیه به یک زنجیره هستند و شرکت‌های تولیدی به شرط تأمین ارز نیاز بازار را تولید می‌کنند و زمانی که ارزی وجود نداشته باشد و یا این ارز به‌موقع تأمین نمی‌شود شرکت‌ها هم نمی‌توانند تولید را در زمان مقرر انجام دهند و همین موجب کمبود دارو در بازار می‌شود.

وی در ادامه به مشکل توقف تولید ماده اولیه در کشور اشاره کرد و گفت: همه چیز دست تولیدکننده نیست، زیرا گاهی شرکت‌های سازنده ماده اولیه اعلام می‌کنند که امکان تولید ماده اولیه خاص را در داخل دارند و سازمان غذا و دارو هم بلافاصله جلوی واردات را می‌گیرد، اما به دلیل مشکل ارزی این شرکت‌ها هم نمی‌تواند تعهد تولید ماده اولیه را ایفا کنند و در این حالت است که کمبود ماده اولیه موجب کمبود دارو می‌شود و باز هم تولیدکننده مسئول کمبود شناخته می‌شود.

سلیمانجاهی ادامه داد: زمانی که تفاوت قیمت ارز دولتی و آزاد زیاد نبود، شرکت‌های تولیدی اقدام به تامین ارز مورد نیاز خود می‌کردند و به دنبال ارز دولتی نبودند و عرضه و تقاضا همه چیز را مشخص می‌کرد زیرا این شرکت‌ها بعد از تامین ارز و تولید دارو قیمت خود را از سازمان غذا دارو می‌گرفتند و مشکلی برای فروش نداشتند. ازاین‌رو مدتی بود که بازخوانی از شرکت‌ها نمی‌شد، اما از زمانی که تفاوت نرخ ارز دولتی و آزاد تفاوت زیادی پیدا کرد تولیدکنندگان مجبور به درخواست ارز از سازمان شدند و سازمان غذا و دارو هم حساسیت زیادی برای ارز پیدا کرد و این جلسات به‌صورت جدی‌تر برگزار شد.

وی در ادامه به پیشینه برگزاری جلسات بازخوانی شرکت‌های دارویی در سازمان غذا و دارو شاره کرد و گفت: این جلسات سال‌های زیادی برگزار نمی‌شد، منتها از زمانی که مشکلات ارزی و اختلاف نرخ ارز بیشتر شد فراوانی جلسات هم بیشتر شد و شرکت‌ها به دلیل ناتوانی در تامین ارز مورد نیاز برای خرید مواد اولیه و ماشین‌آلات به بانک مرکزی و سازمان غذا و دارو مراجعه کردند و سازمان هم برگزاری جلسات را مجدداً احیا کرد.

دبیر سندیکای صاحبان صنایع داروهای انسانی ایران افزود: مشکل دیگری که در تامین ارز برای شرکت‌ها وجود دارد این است که اگر شرکتی هم توان تامین ارز از بازارهای موازی داشته باشد، به دلیل اینکه سازمان غذا و دارو قیمت گذار محصول را انجام نمی‌دهد، داروی تامین شده از این مسیر صرفه تولید ندارد و عملاً هزینه اضافی بر دوش تولیدکننده می‌گذارد زیرا در کشور ما دولت و بیمه‌ها خریدار اصلی دارو هستند تا زمانی که قیمت داده نشود نمی‌تواند با ارز آزاد اقدام به واردات کند و باید منتظر تخصیص ارز از سوی بانک مرکزی باشد.

سلیمانجاهی با اشاره به صحبت‌های رئیس سندیکای صاحبان صنایع داروهای انسانی در خصوص تخفیفات و جوایزی تولیدکنندگان اظهار داشت: واقعیت این است که این سخنان با این هدف زده شده است که دیگران می‌گویند که این کدام صنعت است که اینگونه دچار مشکل شده است که حاضر است تخفیفات آن‌چنانی بدهد زیرا این سهل‌گیری‌ها را در سایر صنایع مانند خودروسازی و یا لوازم‌خانگی نمی‌بینید.

می‌خواهند صنعت دارو را به نابودی بکشانند

وی ادامه داد: همان کسانی که خودروسازی و سایر صنایع را به خاک سیاه نشانده‌اند می‌خواهند دارو را هم به سرنوشت دارو دچار کنند و با برنامه‌ریزی‌ها و سیاست‌های غلط صنعت دارو را به سمت نابودی بکشانند.

دبیر سندیکای صاحبان صنایع داروهای انسانی گفت: متاسفانه امروز شاهد قاچاق معکوس دارو هستیم و بر اساس آمارهای غیررسمی نزدیک به ۳۰ درصد داروی تولید داخل به خارج از کشور قاچاق می‌شود و مقصد عمده این داروها کشورهای افغانستان، عراق و آذربایجان هستند.

سلیمانجاهی با تاکید بر اینکه مشکل تخصیص ارز از اساس ایراد دارد، گفت: سوال ما این است که چرا بسیاری از نیازهای اساسی با ارز آزاد تامین می‌شود ولی دولت اجازه نمی‌دهد تا دارو نیز به سمت ارز آزاد برود درحالی‌که شاید کمتر از ۵ درصد هزینه‌های خانوار برای دارو است و این تغییر تاثیر چندانی بر زندگی مردم ندارد.

وی با تاکید بر اینکه قیمت دارو در ایران از همه چیز ارزان‌تر است، افزود: شرکت‌های داروسازی ایران امروز وضعیت مالی خوبی ندارند و جیبشان خالی است و با این روند توان ادامه ندارند زیرا یک شرکت تنها چند ماه می‌تواند هزینه‌های خود را جبران کند و مجبور است از رقابت کنار برود.

سلیمانجاهی با اشاره به سیاست سازمان غذا و دارو در حوزه صادرات اظهار داشت: از یک سو سازمان غذا و دارو به دلیل وظیفه ذاتی و قانونی خود مسئول تامین دارو است و با سیاست‌های انقباضی سعی در تامین دارو مردم دارد و این طبیعی است، اما باید درک کرد که شرکت‌های برای گرفتن بازارهای خارجی هزینه و زمان زیادی صرف کرده‌اند و زمانی که صادرات را متوقف می‌کنند به دلیل اینکه شرکت‌ها به بازارهای خارجی هم تعهد می‌دهند این روش‌ها موجب از بین رفتن بازارهای خارجی برای تولیدکنندگان ایرانی می‌شود.

دبیر سندیکای صاحبان صنایع داروهای انسانی به مشکلات تولیدکنندگان در برگشت ارز اشاره کرد و افزود: امروز ارز دارو مشکل دارد ولی موضوعی که وجود دار این است که تخلف در این حوزه کمتر از سایر حوزه‌ها است و به جرات می‌توان گفت که شفاف‌ترین سیستم ارزی مربوط به دارو است. حتی شما شاهد بودید که در سال‌های قبل هم اعلام شده بود که مبالغ هنگفتی در بخش دارو گم شده است و بعد از بررسی‌های متعدد معلوم شد که این ارقام صحت نداشت.

سلیمانجاهی در پایان در خصوص وضعیت تخصیص ارز دارو اظهار داشت: «سازمان غذا و دارو اولویت تخصیص ارز را به بانک مرکزی اعلام کرده است، اما متاسفانه هنوز تخصیص ارزی جدیدی صورت نگرفته است.» وی در پاسخ به این سوال که با این روند وضعیت مواد اولیه شرکت‌ها چگونه است، گفت: امیدواریم هر چه زودتر تخصیص ارز سروسامان بگیرد زیرا این نگرانی وجود دارد که دچار کمبودهای شدید شویم. ضمن اینکه دارو مانند سایر فرآورده‌ها نیست و مواد اولیه مورد نیاز این صنعت باید حداقل ۳ تا ۴ ماه قبل سفارش داده شود تا بعد از ورود این محصول مدت زمان لازم را برای تولید داشته باشید؛ بنابراین باید پیش‌بینی‌های لازم در این خصوص انجام شود تا به مشکل برنخوریم و اگر دولت کمک کند این اتفاق نخواهد افتاد.

منبع: سپید

سندیکای صاحبان صنایع داروهای انسانی ایران

رییس سازمان غذا و دارو: جزییات ذخایر دارویی ایران در “تحریم”

ارسال درخواست تخصیص ارز طبق فرمت پیوست ‎

مهلت ایفای تعهدات ارزی صادرات اقلام دارویی