به گزارش دبیرخانه همایش «تقدیر از توانمندی‌های تولیدی صنایع دارویی و تجهیزات پزشکی کشور» دكتر لقمان فيروزپور، رييس مركز تحقيقات طراحى و توسعه دارو و عضو هيات علمى دانشكده داروسازى دانشگاه علوم پزشكى تهران در ابتدای سخنانش توصیف کوتاهی از شرایط دارویی کشور ارائه داد: به دلیل وضعیت و شرایط خاص کشور، صنعت دارو نیز مانند صنایع دیگر با چالش‌های زیادی مواجه است ولی از آن‌جا که داروسازی جزو صنایع استراتژیک به حساب می‌آید، مشکلات و کمبودهای آن بیشتر به چشم می‌آیند. محدودیت‌ها در زمینه ورود مواد اولیه و محصولات تمام‌شده و ملزومات مورد نیاز صنعت باعث شده است که سرعت و فرآیند تولید کاهش پیدا کند.
او در همین زمینه درباره آمار داروهای تولیدی به نسبت داروهای وارداتی گفت: وقتی آمار و اطلاعاتی درباره داروهای تولیدی به نسبت داروهای وارداتی ارائه می‌کنیم، می‌گوییم که بیش از ۹۵ درصد داروی مصرفی کشور از طریق تولید داخل و ۵ درصد با واردات تامین می‌شود. این آمار براساس تعداد است ولی وقتی بر مبنای ارزش نگاه کنیم، این عدد خیلی تغییر می‌کند یعنی ۵ درصد محصول وارداتی ارزش مالی خیلی بیشتری دارد و شاید حدود ۳۰ درصد را در بر بگیرد.
دکتر فیروزپور همین نکته را مبنای فعالیت شرکت‌های دانش‌بنیان عنوان و اضافه کرد: این شرکتها معمولا سراغ تولید محصولاتی نمی‌روند که حجم زیادی از بازار تولید و مصرف را در بر بگیرد و ترجیح می‌دهند در زمینه تولید همان ۵ درصد دارویی فعالیت که ارزش افزوده بالایی دارد. بنابراین با تقویت شرکت‌های دانش‌بنیان، از میزان ارزبری این ۵ درصد وارداتی کاسته شود و می‌توانیم از نظر ارزش مالی هم به عدد بالای ۸۰ تا ۹۰ درصد تولید داخلی داشته باشیم.
این استاد دانشگاه اولین چالش در زمینه صادرات دارو را کانال‌های مالی دانست و گفت: اولین مساله و شرط افزایش صادرات این است که باید یک سامانه باز برای تراکنش‌های مالی وجود داشته باشد ولی در شرایط فعلی و به دلیل محدودیت‌های ناشی از تحریم، همان‌طور که برای واردات مشکل داریم، در زمینه تولید نیز با این مانع روبه‌رو هستیم.» با این حال به نظر دکتر فیروزپور همه مشکل ما عوارض ناشی از تحریم نیست و یکی از موانع اصلی صنعت دارو این است که «ما در گمرک برای واردات مواد اولیه مشکل داریم و به نسبت کشورهای دیگر فرآیند ترخیص کالا در گمرک خیلی طولانی است و همین مشکل در زمینه صادرات نیز وجود دارد.
او همچنین تاکید کرد: اگر کشوری هدفش صادرات یک کالای خاص باشد، قبل از هر چیز باید فرآیند تسهیل شده‌ای برای آن در نظر بگیرد و عنصرهای تشویقی برای شرکت‌های صادرکنند پیش‌بینی کند.
رييس مركز تحقيقات طراحى و توسعه دارو، یکی از بزرگ‌ترین معضلات شرکت‌های دارویی ایرانی را جی‌ام‌پی کارخانه‌های تولیدی عنوان ولی یادآوردی کرد: خوشبختانه به تازگی در زمینه مواد اولیه و محصولات نهایی شاهدیم که شرکت‌هایی با سطح جی‌ام‌پی استاندارد فعالیت می‌کنند و همچنین سایت‌های جدیدی ساخته می‌شود که به شرکتها امکان و قابلیت صادرات می‌دهد؛ منتها نکته دیگری که باید در نظر بگیریم این است که برای تولید محصولات از ارز حمایتی استفاده می‌شود و اگر بخواهیم چنین کالای تولیدی را صادر کنیم، محاسبه ارز برگشتی چگونه خواهد بود؟
او در زمینه صادرات نکته دیگری را هم در زمینه صادرات مهم دانست و گفت: در نهایت باید آمار دقیقی از میزان داروهای مورد نیاز کشور، حجم تولیدات و داروهای صادراتی وجود داشته باشد تا توازن لازم برقرار شود و در نتیجه صادرات، خلائی در کشور به وجود نیاید و کمبودی در زمینه داروی مورد نیاز کشور پیش نیاید.
تحریم، همان‌طور که از نامش پیداست برای هیچ تولیدکننده و صنعتی خوشایند نیست و اثرات سوء آن را بر صنعت داروسازی هم می‌بینیم، وقتی صنعت باز باشد، ارتباطات افزایش پیدا می‌کند، دانش و تکنولوژی منتقل و پیشرفت حاصل می‌شود. دکتر لقمان فیروزپور ضمن اشاره به این نکته، تحریم را به چاقوی دولبه‌ای تشبیه کرد و توضیح داد: تحریم در صنعت داروسازی ما می‌تواند شبیه یک چاقوی دولبه عمل کند که از یک طرف همان‌طور که شاهدیم محدودیت‌هایی برای صنعت به وجود می‌آورد ولی از طرف دیگر فرصت‌هایی برای شرکت‌های داخلی فراهم کند که در نبود و عدم حضور نمونه‌ها و برندهای خارجی بتوانند بازار داخلی را به دست بگیرند و حتی سراغ صادرات هم بروند؛ در حال حاضر هم این وضعیت پیش آمده است ولی در بعضی موارد این مساله زمان‌بر است و شاید به راحتی و سرعت نتوان یک محصول خارجی را با نمونه تولید داخل جایگزین کرد.
و عضو هيات علمى دانشكده داروسازى دانشگاه علوم پزشكى تهران، یکی از بزرگ‌ترین چالش‌های صنعت دارویی کشور را حلقه مفقوده با پتروشیمی عنوان کرد و گفت: از نظر من به عنوان کسی که در بخش شیمی دارویی صنعت دارو فعالیت دارد، نه تنها داروسازی بلکه بزرگ‌ترین مانع و چالش برای پیشرفت صنعت شیمی و دیگر صنایع وابسته به شیمی، رساندن حلقه پتروشیمی به صنایع حد واسط، واسطه‌های دارویی است. اگر این حلقه اتصال را شکل دهیم، خواهیم توانست که ماده موثره دارویی را با قیمت تمام‌شده خیلی خوبی تولید کنیم و از طرف دیگر محصول تمام‌شده ما نیز قیمت مناسبی خواهد داشت و حتی ایران می‌تواند به‌عنوان یک سرگروه و کشور مرجع در زمینه تامین مواد اولیه مطرح شود.
او نکته دیگری را نیز برای پیشرفت صنعت دارویی کشور ضروری دانست: ما نباید منتظر بمانیم که دارویی وارد بازار دارویی دنیا شود و بعد سراغ کسب دانش فنی و کارهای تولیدی آن برویم، بلکه باید خودمان موازی و هم‌گام با جهان جلو برویم و پیشرفت کنیم. اگر بخواهیم با رویکرد فعلی و روش قدیمی پیش برویم همیشه چندین سال از بازار دارویی جهان عقب خواهیم بود. لازم است که موازی با کارهای تحقیقاتی و اکتشاف دارو، به سمت ایجاد دانش آن به روش مهندسی معکوس نیز برویم و منتظر باشیم تا اگر وارد بازار دارویی جهان شد ما هم بتوانیم آن‌را در بازار عرضه کنیم.»
از آن‌جا که صنعت داروسازی یک صنعت دانش‌محور است تا وقتی ارتباط موثری بین دانشگاه و صنعت ایجاد نشود و فن‌آوری در صنعت به کار نرود، همیشه صنعت ما نسبت به آن‌چه در جهان است و حداقل به نسبت رده‌های بالایی که انتظار داریم به آن برسیم، عقب خواهد ماند.
رييس مركز تحقيقات طراحى و توسعه دارو، درباره افزایش اعتماد به داروهای داخلی گفت: پیش از هر چیز خود ما باید به صنعت دارویی‌مان اعتماد کنیم تا بتوانیم این باور را به جامعه نیز انتقال دهیم. پزشکان باید به این صنعت اعتماد کنند تا بقیه هم این تغییر را داشته باشند، برای رسیدن به این مقصود و تغییر نگرش پزشکان ما باید اعتمادآفرینی کنیم؛ یعنی به‌عنوان داروساز به آن‌ها ثابت کنیم که وقتی می‌گوییم این محصول داخلی با یک محصول خارجی تفاوت قابل توجهی ندارد، به چه معناست و شما با چه اطمینان و احساس امنیتی می‌توانید آن‌را جایگزین داروی خارجی کنید یا وقتی بر محصول ژنریک تاکید داریم، چرا آن‌را مطابق کالای خارجی می‌دانیم؟
او تاکید کرد که لازم است با برگزاری سمینارها، همایش‌ها و سخنرانی‌های علمی و تخصصی این موضوعات تبیین شود و اعتماد پزشکان و مردم به داروهای ایرانی افزایش پیدا کند.
دکتر لقمان فیروزپور برگزاری نشست‌هایی مانند همایش «تقدیر از توانمندی‌های تولیدی صنایع دارویی و تجهیزات پزشکی کشور» را یکی از این راهکارها دانست چون در فضای آن صنعت، دانشگاه، فرهنگستان و کسانی که می‌توانند با سیاست‌گذاران در ارتباط باشند و پیام صنعت و دانشگاه را برسانند. او در ادامه افزود: چنین همایش‌هایی می‌تواند کمک کند تا حرف‌های همدیگر را بشنویم، از توانایی‌ها و پتانسل بخش‌های مختلف باخبر شویم و در جایگاه‌های مختلف چرخ را از ابتدا اختراع نکنیم. در چنین نشستی باید صورت‌جلسات از قبل کاملا مطالعه شده، برنامه‌ریزی و مدیریت شده، مشخص شود و ارتباط مستقیم با جلسه داشته باشد.
عضو هيات علمى دانشكده داروسازى دانشگاه علوم پزشكى تهران در پایاین گفت: باید کسانی که دعوت می‌شوند تا مطالبشان را ارائه دهند در آن حوزه صاحب نظر باشند و کمک کنند تا از حاصل جمع این بحث‌ها و نشست‌ها تصمیم‌های درستی گرفته شود؛ وگرنه مانند خیلی از برنامه‌های دیگر که صرفا برگزار می‌شود و خروجی دقیق و مشخصی ندارد، یک همایشی است که فقط واحدهای مختلف را به هم نزدیک می‌کند. این مساله هم نتیجه کمی نیست ولی نباید به حداقل‌ها بسنده کرد و دست‌اورد چنین همایشی می‌تواند خیلی بیش از این باشد.
همزمان با دهه فجر انقلاب اسلامی همایش «تقدیر از توانمندی‌های تولیدی صنایع دارویی و تجهیزات پزشکی کشور»، ۲۸ بهمن‌ماه در باغ موزه دفاع مقدس برگزار می‌شود. در این همایش محصولات جدید تولیدی یا دارای فن‌آوری ویژه تقدیر و معرفی خواهند شد.
