رئیس مرکز تحقیقات اقتصاد و مدیریت داروی دانشگاه علوم پزشکی تهران، معتقد است که مشکل اول صنعت داروسازی کشور برای رقابت با خارجی ها، در درون مرزها نهفته و این صنعت از داخل تضعیف می شود.
دکتر عباس کبریایی زاده با اشاره به بازدید رئیس جمهوری از یک شرکت داروسازی در ایام نوروز، در گفتگو با خبرنگار مهر، به وضعیت صنعت داروسازی کشور اشاره کرد و گفت: رئیس جمهوری سال ۹۷ را با بازدید از شرکت داروسازی تهران شیمی و همچنین ملاقات با تعدادی از مدیران کشور آغاز کردند. این اقدام شایسته را به فال نیک می گیریم و آرزو می کنیم سال ۱۳۹۷ ، سال برون رفت از مشکلات و موانعی باشد که در پیش روی صنعت داروسازی کشور قرار دارد.
آینده صنعت دارو با واقعیت های موجود همخوانی ندارد
وی افزود: فرمایشات رئیس جمهوری در این بازدید گواه بر این است که تصورشان این است که صنعت داروسازی ایران صنعتی است سود ده و روان و در تمام زمینه های مالی و عملیاتی دارای کارآمدی مطلوب است و تنها باید با ارتقاء توانمندی های کیفی، خود را به استانداردهای جهانی رسانده و به تسخیر بازارهای منطقه ای و فرامنطقه ای بیاندیشد. این در حالی است که این صنعت ملی در روزهای احتضار خود به سر می‌برد. انتظار می‌رفت رئیس جمهوری در بازدید از یکی از شرکت‌های داروسازی کشور گزارشی از مراجع مستقل و نه مراجع دولتی از وضعیت صنعت داروسازی کشور دریافت می نمود تا اظهار نظرشان در مورد این صنعت و آینده پیش‌روی آن با واقعیت‌های موجود همخوانی بیشتری داشته باشد.
کبریایی زاده تاکید کرد: مشکل اول صنعت داروسازی کشور در حال حاضر رقابت با رقبای خارجی در بیرون از مرزها نیست، بلکه در درون مرزها نهفته است. آنچه صنعت ما را ناتوان برای رقابت در بازارهای جهانی و منطقه‌ای کرده است، ریشه در ساختار و روش مدیریت دارد.
وی افزود: دیوان سالاری دولت یکی از مهم ترین موانع رشد و توسعه کشور است. اگر ژاپن توسعه گراست، حجم دولت در این کشور نزدیک به ۶ برابر کمتر از ایران است، در حالی که جمعیت ژاپن یک و نیم برابر ایران است. این در حالی است که چنانچه تعداد شاغلین در شرکت‌ها و نهاهای عمومی وابسته به دولت نیز به این آمار اضافه شود عمق فاجعه بیشتر خواهد شد.
مشکلاتی که دولت به صنعت دارو تحمیل می کند
کبریایی زاده با مخاطب قرار دادن رئیس جمهوری، ادامه داد: صاحبان صنعت انتظار دارند در سال ۱۳۹۷ که سال «حمایت از کالای ایرانی» است از زبان رئیس جمهوری بشنوند که شما این دیوان را درهم خواهید شکست و فساد را در نهادهای دولتی کاهش خواهید داد. جناب رئیس جمهوری باور کنید در هیچ کشوری فساد در بخش خصوصی و تجارت مردمی اگر هم وجود داشته باشد، نهادینه نمی‌شود. در اقتصاد متمرکز و دیوانی دولت است که فساد و رانت نهادینه و نابودکننده یک کشور و ملت می‌شود.
وی گفت: صنعت داروسازی ما مواجه با سخت ترین شرایطی است که بخش عمده ای از آن از سوی دولت تحمیل شده است. دولت آگاه است که صنعت داروسازی مکلف به پرداخت مالیات ارزش افزوده بابت اجزای دارو است، لکن اجازه دریافت آن را ندارد، دولت آگاه است که وصول مطالبات در صنعت داروسازی که در کمتر از یک دهه قبل حدود ۶۰ تا ۸۰ روز بود در پایان سال ۱۳۹۶به بیش از ۳۶۰ روز و در برخی از شرکت ها به بیش از ۴۰۰ روز رسیده است.
کبریایی زاده افزود: صاحبان صنعت انتظار داشتند رئیس جمهوری دستورات عاجل و موثر برای حل مشکلات صنعت رو به احتضار صادر نماید نه اینکه انتظاراتی به دور از واقعیت های حاکم بر این صنعت را که بیشتر رویکردی شعاری دارد مطرح کند. شایسته است ایشان آگاه باشند که هزینه‌های مالی صنعت داروسازی در ایران که در یک دهه قبل کمتر از ۳ درصد بوده است امروز به بیش از ۱۵ درصد رسیده است.
وی ادامه داد: بسیاری از صورت های مالی که از سوی شرکت های داروسازی دولتی و عمومی ارائه می‌شود فاقد شفافیت لازم بوده و چنانچه از حمایت‌های نهاد مربوطه برخوردار نباشند، ورشکسته‌اند. رئیس جمهوری، آگاه باشند صنعت داروسازی ما در حال رقابت با شرکت‌های چینی و هندی است که هیچکدام از آنها مشکلات دیوان‌سالاری دولت، هزینه‌های ملی کمر شکن، فساد اداری، دوره بازپرداخت مطالبات ۴۰۰ روزه، مالیات بر ارزش افزوده به کالایی که دولت خریدار آن است و…، را ندارند.
سهم صنعت دارو در ارتقای شاخصی های سلامت
کبریایی زاده با مخاطب قراردادن رئیس جمهوری، گفت: صنعت داروسازی در ایران صنعتی بوده است که وابستگی به واردات دارو که در پیش از انقلاب ۷۵ الی ۸۰ درصد بوده است را در دوران جنگ تحمیلی به کمتر از ۲۰ درصد و هم اکنون به کمتر از ۳ درصد رسانده است. این صنعت که دارای پشتوانه علمی، فن آوری و خود باوری ملی است یکی از مهم ترین ارکان بهبود و ارتقای شاخص‌های سلامت در ایران بوده است. بهبود شاخص‌های ایران در بیماری های عفونی و واگیر( پنومونی، سل و…) ، بیماری های قلب و عروق، دیابت، پیوند اعضا و…، در تمام این موارد نقش داروهای تولید داخل بی بدیل و مثال زدنی در تمام نشست‌های سازمان جهانی بهداشت(WHO) بوده و هست. این در حالی است که طی سال‌های گذشته همواره دولت‌ها از جمله دولت فعلی بخش عمده یارانه‌ها را متوجه داروهای وارداتی نموده‌اند و به بهانه کاهش پرداخت از جیب مردم حمایت‌های یارانه ای را متوجه داروهای وارداتی کرده است.
وی افزود: تاثیر ارتقای شاخص‌های سلامت و افزایش طول عمر ایرانیان و هزینه- فایده ناشی از محصولات صنعت داروسازی داخلی با داروهای وارداتی قابل قیاس نبوده و تاثیر صنایع داخلی در افزایش طول عمر ایرانیان و امید به زندگی امری انکار ناپذیر و قابل توجه بوده است.
اختلاف قیمت داروی ایرانی و خارجی
کبریایی زاده گفت: اختلاف قیمت یک واحد داروی ایرانی با یک داروی وارداتی از هند یا کشورهای مشابه که وارد ایران شده و از تمام مزایای کشورش(ازجمله پول ارزان برای تولید ، حمایت‌های مالیاتی، حمایت‌های صادراتی و…) برخوردار بوده حداقل ۳۰۰ درصد است. به عبارتی یک داروی ایرانی حداقل ۳ برابر از داروی ژنریک وارداتی ارزان‌تر به دست مردم رسیده است و این مرهون مدیریت علمی و فن آورانه صاحبان این صنعت بوده است. چنانچه این مقایسه را با یک داروی اروپایی و آمریکایی انجام دهیم، اختلاف به بیش از ۵۰۰ تا ۱۴۰۰ درصد می رسد.
وی افزود: چنانچه ۹۷ درصد دارویی که توسط صنایع داخلی تولید می‌شود را دولت ناچار بود وارد کند، باید ۳ تا ۵ برابر آنچه امروز بابت دارو پرداخت می‌کند، می پرداخت. به علاوه اینکه اطمینانی وجود ندارد که کیفیت داروهای وارداتی از این منابع متفرقه آسیایی و اروپای شرقی قابل اتکا باشد. صنعت داروسازی در ایران از نظر وسعت فن‌آوری از جمله کشورهای پیشرو در دنیا است. توان تولید مواد اولیه دارویی، صنعت بیوتکنولوژی پیشرفته، صنعت واکسن سازی با قدمت بیش از ۸۰ سال و…، از ویژگی های صنعت دارویی کشور است.
انتظار صنعت دارو از رئیس جمهوری
کبریایی زاده گفت: انتظار می‌رفت در آغاز سال «حمایت از کالای ایرانی»، رئیس جمهوری خطاب به صاحبان صنعت داروسازی کشور، می گفت که مشکلات شما را مورد تحقیق قرار داده‌ام، آگاهم که شما برای حفظ حیات خود و حفظ توان تولید خود باید هزینه‌های مالی تان کاهش یابد. قیمت گذاری کالاهای شما منصفانه باشد و من قول می دهم کمیسیون قیمت گذاری دارو را که دو سال است تعطیل شده، فعال و اجازه دهم حداقل داروهای شما زیان ندهد. برای توسعه این صنعت ملی که پشتوانه عظیم امنیتی برای کشور است حمایت های تسهیلاتی (ریالی و ارزی) قائل شوم. وقتی به عنوان دولت و از طریق بیمارستان های دولتی بدهی معوقه بیش از یکسال به شما دارم مطالبات مالیاتی را به تاخیر می اندازم و یا اینکه دستور می دهم، تهاتر کنند.
رئیس مرکز تحقیقات اقتصاد و مدیریت داروی دانشگاه علوم پزشکی تهران، ادامه داد: آقای روحانی باید بدانند که بیش از ۷۰ درصد داروهای تولیدی را سازمان های بیمه گر و بیمارستان های دولتی خرید می کنند، و چنانچه دولت منابع داروها را به موقع پرداخت نکند، تاخیر پرداخت بیمه ها در درجه اول شرکت های تولیدی را با مشکل مواجه خواهد کرد. بنابراین، سازمان مدیریت مطالبات بخش دارویی بیمه ها را در اولویت قرار دهد.
کبریایی زاده گفت: در طول سال ۹۶ به رغم آنکه سال اقتصاد مقاومتی و اشتغال زایی بود بسیاری از شرکت های داروسازی ناچار به تعدیل نیرو شدند و نه تنها اشتغال زایی نداشتیم بلکه ریزش نیرو اتفاق افتاد. ریزش نیرو از صنعتی همانند صنعت داروسازی که نیروی انسانی آن سرمایه ارزشمند آن است خسارت دو چندان برای آن صنعت و کشور است.
وی با مخاطب قرار دادن رئیس جمهوری، بر انتظار دست اندرکاران تولید دارو در کشور از آقای روحانی اشاره کرد و افزود: انتظار تولید کنندگان دارو از رئیس جمهوری، این است که با توجه به موانع و مشکلات داخلی و مشکلاتی که کشور با دیگر کشورها دارد، دستور دهد به ازای هر یک میلیون دلار صادرات دارو، سه برابر آن تسهیلات ریالی و ارزی ارزان بدهند تا بتوانند با توسعه صادرات، فشارهای مالی که در داخل تحمیل می شود را کمتر کنید.
کبریایی زاده در ادامه به انتظارات دست اندرکاران تولید دارو در کشور از آقای روحانی اشاره کرد و گفت: بیشترین تولیدات دانش بنیان در حوزه داروسازی اتفاق می افتد که افتخار بزرگی برای کشور است. از همین رو، انتظار می رود حمایت های یارانه ای را که تا دیروز به شرکت‌های خارجی و وارداتی می دادیم به شرکت های داخلی تخصیص دهند.
وی افزود: انتظار صنعت داروسازی از آقای روحانی این است که به این نکته واقف باشند که صنعت داروسازی که ۹۷ درصد نیاز کشور را تامین می‌کند، فقط ۷۷۰ میلیون دلار ارز بری دارد و آن ۳ درصدی که واردات می‌شود بیش از یک میلیارد دلار ارز بری دارد. لذا، اجازه ندهند با بهانه‌های کلی نظیر کیفیت قابل رقابت جهانی و… زمینه برای واردات فراهم شود.
کبریایی زاده با عنوان این مطلب که برای تولید یک مولکول دارویی در ایران باید مراحل سخت و طولانی اخذ مجوز از وزارت بهداشت را طی نماید، ادامه داد: انتظار صنعت داروسازی از آقای روحانی این است که اجازه ندهند دارویی که از وزارت بهداشت مجوز تولید و عرضه دریافت کرده است مورد تخریب و هجمه قرار گیرد.
وی گفت: انتظار صنعت داروسازی از رئیس جمهوری، این است که اجازه ندهد با کلمات و عبارات کلی و غیر مستند، اعتبار و جایگاه این صنعت ملی مخدوش و مورد هجمه قرار گیرد.
کبریایی زاده تاکید کرد: وقتی سازمان غذا و دارو کیفیت دارویی را مطابق با استانداردهای بین‌المللی مورد سنجش و تایید قرار داده است هیچکدام از مدیران اجازه ندارند بلندگوی شرکت‌های خارجی شده و با طرح موضوعاتی غیر مستند در رسانه ها اعتبار صنعت ملی را مورد خدشه قرار دهند. آنها وظیفه دارند چنانچه گزارشی در خصوص کیفیت دارویی دریافت می‌کنند مطابق رویه ها و مقررات بین المللی در آزمایشگاه‌های فنی خود گزارش واصله را مورد رسیدگی قرار داده و تصمیم اتخاذ کنند و هیچ تفاوتی بین یک داروی ایرانی با خارجی قائل نشوند.
رئیس مرکز تحقیقات اقتصاد و مدیریت داروی دانشگاه علوم پزشکی تهران، ادامه داد: اگر صنعت داروسازی تاکنون نتوانسته تاییدیه های بین المللی نظیر FDA ،EMEA و… را بگیرید بخش عمده ای از آن به دلیل روابط مخدوش بین الملل است و بخش دیگر آن متوجه عوامل داخلی از جمله ساختار سرمایه در این صنعت است.
بازار مکاره واردات مکمل ها
کبریایی زاده با طرح این موضوع که بیش از ۶۰ درصد صنعت دارو به وسیله نهادهای عمومی اداره می شود که ساختار آنها بهره وری و کارآمدی لازم برای حضور در بازارهای جهانی را ندارد، افزود: در حالی که صنعت داروسازی ایران توان تولید تمام مکمل‌های رژیمی- غذایی مورد نیاز جامعه را دارد، بازار مکاره واردات این محصولات عرصه را بر این صنعت ملی تنگ کرده است. لذا، انتظار می رود، رئیس جمهوری اجازه ندهد واردات این محصولات از کشورهایی که هرگز دوست ما نبوده اند با نام‌ها و برندهای جعلی به صنعت ملی کشور آسیب برساند.
وی در پایان اظهارداشت: صنعت داروسازی همانند بسیاری از صنایع دیگر بازگشت سرمایه مطلوبی ندارد. سود ناشی از سرمایه گذاری در این صنعت از بهره بانکی پایین تر است. لذا، می بایست با اصلاح ساختار قیمت گذاری، قرار دادن بازار ملی در اختیار صنعت، پرهیز از سپردن بازار کشور به شرکت‌هایی که هیچ مزیت کیفیتی نسبت به تولید داخل ندارند و…، میدان تجارت را برای سرمایه گذاری در ایران پر سود و جذاب کنند.
