گزارش سندیکای صاحبان صنایع داروهای انسانی ایران درباره مشکلات صنعت داروسازی به کمیسیون بهداشت و درمان مجلس

سندیکای صاحبان صنایع داروهای انسانی ایران در گزارشی به اعضای کمیسیون بهداشت و درمان مجلس شورای اسلامی، خواستار حل مشکلات این صنعت شدند. بر اساس دیدار صورت گرفته میان اعضای سندیکا و اعضای کمیسیون بهداشت و درمان مجلس شورای اسلامی، مقرر شد تا کمیته‌ای تخصصی با حضور نمایندگان سازمان غذا و دارو و سندیکای صاحبان صنایع داروهای انسانی ایران تشکیل شود تا ضمن بررسی موارد ، در سریعترین زمان ممکن بتوانند راهکارهای پیشنهادی را جهت اتخاذ تصمیم به کمیسیون گزارش کنند.

محتوای این گزارش که با جمع‌آوری داده‌های کلیدی از صنعت داروسازی شامل نقاط ضعف، قوت و چالش‌های صنعت داروسازی است، به شرح زیر است:

داروسازی ایران یک صنعت با پشتوانه یکصد ساله در واکسن سازی و حدود هفتاد ساله در صنعت داروهای شیمیایی است . علیرغم وجود زیر ساخت‌های خوب در حوزه داروسازی ایران قبل از پیروزی انقلاب ، این صنعت نقش زیادی در تامین داروهای مورد نیاز جامعه نداشت و بیش از هفتاد درصد داروها بصورت ساخته شده وارد می‌شد .
پس از پیروزی شکوهمند انقلاب اسلامی ملت ایران و بروز جنگ تحمیلی و اعمال تحریم‌های آمریکا و دیگر کشورهای غربی ، دولت وقت توسعه توان ملی تولید دارو را هدف‌گذاری نمود . نتیجه این هدف‌گذاری که در قالب نظام نوین دارویی ایران ( طرح ژنریک ) تبلور یافت، تامین داروهای مورد نیاز جامعه با اتکا به دانش و توان داخلی بود که در سال‌های پایانی جنگ نه تنها تامین بیش از ۹۰ درصد نیاز جامعه ایران از طریق صنایع داخلی صورت می‌گرفت ، بلکه صادرات به کشورهای منطقه نظیر افغانستان و … نیز آغاز گردید .
خودباوری که در دوران جنگ کسب گردید، منجر به آن شد که سیاست‌گذاران و برنامه‌ریزان برای دستیابی به زنجیره تامین کامل دارو اقدام کنند که در این ارتباط از شبکه توزیع مویرگی که دارو را به دور دست ترین نقاط کشور می‌رساند ، تولید برخی از مواد اولیه دارویی و ورود به صنایع پایه‌ای تر تولید دارو نظیر تولید ماده اولیه، ساخت برخی ماشی الات داروسازی و … را می‌توان نام برد .
در سال‌های اولیه دهه هفتاد هجری شمسی دولت به فکر تشویق سرمایه‌گذاری بخش دولتی و خصوصی در حوزه فرآورده‌های زیستی افتاد که حاصل اقدامات دولت‌های مرحوم آقای هاشمی رفسنجانی و جناب آقای خاتمی آن بود که در سال‌های پایانی دهه هفتاد شمسی ایران یکی از پیشرو ترین کشور ها در تولید محصولات بیوژنریک بود .
صنعت داروسازی در ایران طی سال‌های پس از انقلاب و تا سال ۱۳۸۰ وابستگی زیادی به سیاست‌های ارزی دولت داشت و تولید دارو به طور غالب بر پایه برنامه‌ها و اعلام نیاز دولت و در چارچوب بودجه ارزی و ریالی دولت صورت می‌گرفت . بر خلاف سایر صنایع که پس از جنگ فرصت خصوصی‌سازی و رفع وابستگی به منابع محدود ارزی – ریالی دولت را یافتند، صنعت داروسازی تا سال‌های ابتدای دهه هشتاد شمسی وابستگی زیادی به ارز دولتی داشت و لذا فرصت زیادی برای توسعه فرامرزی پیدا نکرد .
پس از تصویب طرح « امکان استفاده صنایع داروسازی از ارز آزاد برای ظرفیت های خالی » که در مجلس ششم به تصویب رسید صنایع داروسازی فر صت یافتند تا با ارز آزاد داروهای بیشتری را تولید و در بازارهای داخلی و خارجی عرضه نمایند . به موازات بخش خصوصی امکان حضور و سیع‌تری یافت و با تسهیلاتی که وزارت بهداشت از سال ۱۳۸۰ قایل شد بخش خصوصی سرمایه‌گذاری زیادی را در امر تولید دارو هدف گذاری نمود . نتیجه آن شد که در همان دو سال اول آزاد سازی سرمایه‌گذاری توسط بخش خصوصی، بیش از ۶۴ شرکت جدید از وزارت بهداشت موافقت اصولی گرفتند .
طی سال‌های دهه هشتاد شمسی و با ورود بخش خصوصی توان تولید دارو در کشور توسعه یافت و به حدی رسید که امروز ظرفیت تولید دارو در ایران بیش از ۲ و نیم برابر نیاز کشور است. از همین روی برای صیانت از ظرفیت‌های ملی از ابعاد دانشی ، مهارتی ، نیروی انسانی و تجهیزاتی لازم است تدابیر لازم در جهت توسعه بازارهای بالقوه و باالفعل این صنعت صورت پذیرد .
امروز در شرایطی قرار داریم که :

ü ایران کشوری است که بزرگترین سبد داروهای بیوژنریک را تولید می‌کند .

ü صنایع داروسازی ایران بیش از ۹۶ درصد نیاز دارویی داخل را با ارزبری کمتر از ۸۰۰ میلیون دلار تامین می‌کنند . این در حالی است که برای واردات کمتر از ۴ درصد نیاز دارویی جامعه ایران بیش از ۱۱۰۰ میلیون دلار ارز تخصیص داده می‌شود .

ü صنعت زنجیره تامین دارو در ایران صنعت تکامل یافته است . از سنتز ملکول های دارویی گرفته تا فرمولاسیون تمامی اشکال دارویی موجود در دنیا در ایران امکان پذیر است .

ü در منطقه‌ای زندگی می‌کنیم که بیش از ۴۰۰ میلیون نفر فاقد صنعت داروسازی ملی هستند و واردکننده دارو هستند . تمرکز بر تقویت توان تجارت خارجی و صادرات می‌تواند تحولی بزرگ را در صادرات دارو از ایران رقم زند .

ü توان ملی ایجاد شده ، با تلاش‌های مجاهدانه بسیاری بدست آمده است . دشمنان زیادی که گاهی با نگاه به منافع زودگذر دشمنی می‌کنند ، آگاهانه یا ناآگاهانه به این صنعت ضربه زده و می‌زنند .

ü این صنعت طی سال‌های گذشته مورد بی‌مهری‌های زیادی قرار گرفته که نتیجه آن رکود ، تمرکز بر بازار پر رقیب داخلی ، عدم سرمایه‌گذاری نوآورانه ، قیمت تمام شده فزاینده و حاشیه سود باریک شده نزدیک به صفر و …بوده است. حاصل این بی مهری‌ها که با هدایت فرصت طلبان صورت گرفته، رکود و عقب گرد این صنعت و کاهش بسیار شدید نوآوری در این صنعت بوده است .

مهمترین چالش‌های پیش روی این صنعت تقدیم حضور نمایندگان محترم می‌شود :

مزیت تجارت وارداتی بر تجارت در حوزه تولید از نظر بازده اقتصادی و تمایل سرمایه‌گذاران به سرمایه‌گذاری در بخش واردات به نسبت تولید داخل
بدهی فزاینده دولت و مراکز دولتی اعم از بیمه‌ها و بیمارستان‌های دانشگاهی به شرکت‌های پخش و شرکت‌های پخش به شرکت‌های تولیدی که حاصل آن نقد شوندگی محصولات دارویی تولیدی را از ۶۰ روز به بیش از ۳۶۰ روز رسانده است . میزان این بدهی در حال حاضر فراتر از ۲۰۰۰ میلیارد تومان است.
نرخ سرسام آور تسهیلات بانکی؛ سهم نرخ تسهیلات بانکی در قیمت تمام شده دارو از نرخ هزینه‌های سربار تولید فراتر رفته و بیش از ۱۳ درصد رسیده است . این امر بدان معنی است که شرکت‌های تولیدی در واقع برای بانک‌ها کار می‌کنند و نه سرمایه‌گذاران . صنعت دارو همواره یکی از سود ده‌ترین حوزه‌ها در میان صنایع حاضر در بورس اوراق بهادار بوده است . در حال حاضرنرخ بازده در این صنعت به حدود ۱۵ درصد ( زیر نرخ تسهیلات و سود بانکی ) رسیده است .
تحمیل هزینه‌های مربوط به برنامه‌های دولت نظیر طرح اتوماسیون اطلاعات کالاهای سلامت محور مثل TTAC و تاخیر های پرداخت سازمان های بیمه‍‌گر و … بر صنعت دارو ، بدون آنکه تاثیر آنها را در قیمت تمام شده در نظر بگیرند .
تغییرات مکرر و سلیقه ای مقررات و ظوابط و با النتیجه بوروکراسی مرگ آور برای صنعت از سوی دستگاه‌های ذیربط دولتی نظیر وزارت بهداشت ، وزارت صنعت ، معدن و تجارت ، گمرک و بانک مرکزی و …
بهره‌برداری نکردن از ظرفیت‌های تشکل‌های حرفه‌ای در جهت چابک‌سازی امور جاری مخاطبین ( سازمان غذا و دارو یک مورد از ده ها مورد از موارد قابل واگذاری را تجربه نمود و امور اداری صادرات دارو را به سندیکا واگذار کرد که نتایج آن را در سال جاری و سال های آتی شاهد خواهیم بود )
کم‌توجهی وزارتخانه‌ها و نهادهای سیاست‌گذار در تنظیم مقررات و بهره نگرفتن از نظرات تشکل‌ها و سندیکاها علی‌رغم الزامات قانونی که قانون‌گذار در قانون اصلاح فضای کسب و کار و … در نظر گرفته است .
تبدیل شدن حوزه تخصصی دارو به یک حوزه صرفا تجاری و نهادینه شدن سودا گری در تامین داروهای حیاتی مردم از طریق گسترش واردات فوریتی ، تک نسخه ای ، بی‌مبالاتی در برخورد با کالاهای قاچاق و …
ناتوانی صنعت برای بازسازی و نوسازی خود منطبق بر اصول علمی و فنی روز جهانی به دلیل بازدهی پایین سرمایه گذاری‌ها.
مشکلات ارزی صنایع داروسازی در تامین ماشین آلات و قطعات مورد نیاز . بانک مرکزی برای اغلب صنایع تامین ماشین آلات و قطعات را با ارز مبادله‌ای میسر ساخته ولی این فرصت مدت‌ها برای صنعت دارو فراهم نبود .
برخورد ناکافی با شرکت‌هایی که به بهانه انتقال تکنولوژی سال‌ها واردات محصولات را انجام داده و همچنان به بهانه‌های واهی و غیر کارشناسی به واردات خود ادامه داده و از مزایای واردات برخوردارند .
قیمت‌گذاری ناعادلانه و غیر منصفانه دارو در ایران بطوریکه قیمت یک داروی ژنریک هندی ، قبرسی، اسلونی ، آلمانی با یک محصول ژنریک تولید داخل ۵ تا ۱۰ برابر است .
توجه ناکافی به تربیت نیروی انسانی مورد نیاز صنعت داروسازی ؛ بیشترین تمرکز وزارت بهداشت بر تربیت نیرو برای مراکز بهداشتی – درمانی و در بخش خدمات است و توسعه بخش نیروی انسانی صنعت مورد غفلت قرار گرفته است .
بی توجهی به مشوق هایی که در گذشته برای توسعه امر تحقیق در صنایع وجود داشت . در گذشته شرکت های داروسازی نه تنها اجازه داشتند بخشی از درامد خود را در تحقیق و توسعه هزینه کنند بلکه به عنوان هزینه های قابل قبول پذیرفته شده بود . در بسیاری از کشورهای در حال توسعه شرکت های داروسازی میتوانند از بودجه های عمومی نیز برای بخش تحقیقات و توسعه خود استفاده کنند .
توجه ناکافی به امر ارتقای کیفیت دارو در قالب یک برنامه ملی همراه با اعتبارات کافی و مشوق های لازم . در کشورهایی که برنامه توسعه گرایانه برای دارو داشته اند بودجه و اعتبار خاصی برای ارتقاء کیفیت محصولات تولیدی و بازاریابی بین المللی آنها در نظر گرفته شده است .

گفتنی است با توجه به اهمیت این کمیته تخصصی و موارد ذکر شده در آن ، دکتر همایون هاشمی عضو کمیسیون بهداشت و درمان مسئول تشکیل کمیته تخصصی حل مشکلات شد.

سندیکای صاحبان صنایع داروهای انسانی ایران

شرایط استفاده از خرید اعتباری بانک مرکزی

حاضران از نمایشگاه فرانکفورت می‌گویند: ریزش بازدیدکنندگان از CPhI فرانکفورت ۲۰۱۷