لزوم تقسیم کار در صنعت داروسازی

حسین بحرایی

تحلیل گر حوزه سلامت

بیش از یک‌سوم صادرات کشور سوئیس را صنعت دارو به خود اختصاص داده است، شرکت نوارتیس به‌عنوان یکی از اصلی‌ترین شرکت‌های داروسازی در جهان از مهم‌ترین این شرکت‌ها محسوب می‌شود، این شرکت سالانه حدود ۸ تا ۱۰ میلیارد دلار فقط در بخش تحقیقات سرمایه‌گذاری می‌کند و اگر در این یادداشت سخن از رتبه‌بندی به میان نمی‌آید، دلیل آن این است که تفکیک دو امر سودآوری شرکت‌ها و مسئولیت اجتماعی بسیار مشکل است، اگرچه خود سودآوری متضمن مسئولیت اجتماعی می‌تواند باشد ولی قبول و به عهده گرفتن مسئولیت اجتماعی شرکت‌ها در برابر جامعه تضمینی برای اداره شرکت‌ها نیست.

داستان شرکت‌های داروسازی در کشورمان غم‌انگیزتر از تفکیک دو امر مسئولیت اجتماعی و سودآوری از یکدیگر است و به‌نوعی تقسیم‌کار برای ارائه حداقل‌ها در حوزه سلامت صورت پذیرفته است. دارو و فراورده‌های دارویی (به نقل از یکی از بزرگ‌ترین هولدینگ‌های دارویی کشور) سالانه یک تریلیون دلار مبادله مالی در زمینه دارو در سطح جهان دارد و هرساله ۳ درصد رشد داشته است، هم‌چنین سرانه مصرف دارو در جهان ۱۹۶ دلار است و همان‌طور که می‌دانیم پس از نفت خام و مشتقات آن دومین صنعت سودآور محسوب می‌گردد.

تقسیم‌کار در صنعت دارویی ایران چگونه است، شرکت‌های داروسازی بر اساس کدام یافته‌های بازار اقدام به تولید دارو می‌کنند، آیا هولدینگ‌های دارویی نیازسنجی بر اساس یک برنامه جامع دارند؟ یا اینکه هر شرکت فارغ از سیاست‌های کلی هولدینگ و با توجه به مطالعات احتمالی خود شروع به تحقیق و در ادامه فرمولاسیون و در نهایت تولید یک یا چند قلم دارو در اشکال مختلف می‌کند؟ جواب همه این سوالات مشخص است و متاسفانه هیچ‌کدام از هولدینگ‌های دارویی برنامه جامعی برای تقسیم‌کار در بین شرکت‌های تابعه ندارند، حتی در بحث سرمایه‌گذاری و خرید سهام و راه‌اندازی خطوط جدید به همین صورت است.

مروری بر آمارنامه دارویی کشور نشان می‌دهد گاهی یک دارو که محصول استراتژیک یک شرکت داروسازی است، توسط شرکت دارویی همان هولدینگ برای اولین بار به بازار آمده است، خواهشمنداست به کلمه محصول استراتژیک توجه بیشتری داشته باشید، یعنی آنکه شرکتی که در مجموعه همان هولدینگ است به‌عنوان رقیب عمل می‌کند، چراکه آن محصول به چند دلیل که خارج از بحث این یادداشت است محصول استراتژیک شرکت بوده است و سودآوری و حیات شرکت بر اساس آن تنظیم شده است ولی در خود هولدینگ قرار است رقیب پیدا کند.
سالیان قبل دو ویال تزریقی پرسود توسط چند شرکت تولید می‌شد و رقیبی توانست در بخش خصوصی برای خودش سهم بازاری کسب کند و این بخشی از رقابت و تقسیم‌کار است؛ چراکه تولید این محصول بخشی از پر کردن ظرفیت مسئولیت اجتماعی نیز محسوب می‌شود، هولدینگ‌های دارویی می‌توانند به‌عنوان یکی از پرسودترین صنایع دارویی کشور و با توجه به مزیت رقابتی منابع انسانی تحصیل‌کرده در زمینه‌های مختلف با برنامه‌ریزی در سطح کلان تقسیم‌کار دارورسانی را با سودآوری بیشتر و کیفیت بالاتر ارائه دهند، مقدمات این کار داشتن برنامه استراتژی بلندمدت و میان‌مدت برای تمامی شرکت‌های تابعه است. اما ساختار سازمانی باید به‌عنوان نقطه بحرانی دیده شود نه نقاط ضعف، چراکه نقطه ضعفی که چندین سال است برطرف نشده است گلوگاه‌های بی‌شماری ایجاد کرده است و نمی‌توان همچنان برای آنها برنامه بلندمدت در نظر گرفت. بازنگری در ساختار سازمانی این روزها ضروری‌تر از همیشه است و امید آنکه با الگو گیری از شرکت‌های موفق این امر در هولدینگ‌های دارویی کشور صورت پذیرد.

سندیکای صاحبان صنایع داروهای انسانی ایران

طراحی مدل رتبه بندي رقابت پذیري بنگاه هاي اقتصادي مطالعه موردي: صنعت داروسازي ایران

مقایسه میزان مصرف دارو در کادر پزشکی و حرفه غیر پزشکی

ایران‌فارما ۲۰۱۷؛ یک امر میان‌رشته‌ای