یادداشت اختصاصی/ دولت دوازدهم و چالش‌های پیش رو در سیاست‌گذاری بخش دارویی کشور

دکتر سید حسین بدخشیان

مدیر عامل شرکت داروسازی فارابی

حقایق بازار دارو در ایران حاکی از آن است که ایران بازار بزرگی برای صنایع داروسازی در منطقه است و در قیاس با کشورهای در حال توسعه،پیشرفت قابل توجهی در این زمینه داشته است. در سال ۱۳۹۴، ۹۸ درصد از داروی مورد نیاز کشور در داخل تولید شده است که ارزشی معادل ۶۶ درصد ار کل بازار مصرف داروی کشور است. ۲ درصد از کل مصرف داروی کشور نیز وارداتی است که ارزشی معادل ۳۴ درصد از کل ارزش ریالی بازار مصرف است. سرانه مصرف دارو در ایران ( داخلی و وارداتی) ۴۸ دلار است، در حالیکه متوسط سرانه مصرف در دنیا بر اساس Pharmaceutical Market Fact Book 2013 ، ۵/۱۸۶ دلار است.همچنین مقایسه داروهای داخلی و وارداتی نشان می‌دهد داروهای وارداتی بطور متوسط ۱۰ برابر گرانتر از داروهای تولید داخل هستند. که این امر لزوم اصلاح منطقی قیمت داروهای تولید داخل را همتراز با قیمت‌های مرجع جهانی نمایان می‌سازد.

از سوی دیگر پژوهش‌های صورت گرفته در خصوص سنجش کیفی ریسک‌های شرکت‌های دارویی با رویکرد بازار، کمبود مواد اولیه، واردات دارو، تولید بدون توجه به نیاز بازار،پایین بودن قیمت فروش و کنترل آن از سوی دولت، کمبود نیروی متخصص و نبود نقدینگی کافی و نوآوری را به ترتیب مهمترین عوامل فزاینده ریسک‌های صنعت داروسازی ایران شناخته‌اند.

به طور کلی مهمترین ریسک‌های متاثرکننده این صنعت عبارتند از:

ریسک نرخ بهره: ایران جزو معدود کشورهای جهان است که نرخ بهره در آن از متوسط جهانی بسیار بالاتر است. هم اکنون نرخ تمام شده تسهیلات حدود ۲۴ درصد است که به شدت هزینه‌های مالی شرکت‌های داروسازی را متاثر کرده است.ایجاد صندوق حمایت و پشتیبانی از صنعت داروسازی کشور و اعطای تسهیلات کم بهره، راهکار حداقلی در جبران منابع مالی لازم این صنعت است.
ریسک کیفیت محصولات: از آنجایی که عمده شرکت‌های داروسازی کشور از قدمت زیادی برخوردارند، عدم بهنگام سازی و روزآوری GMP، به یک تهدید جدی برای شرکت‌های مذکور در بازار داخلی و به ویژه حضور در بازارهای جهانی و صادرات بدل گردیده است. لزوم توجه به این مهم باید در اولویت راهبردها قرار بگیرد.
ریسک نرخ ارز: واردات شرکت‌ها و همچنین مواد اولیه داخلی از تغییرات نرخ ارز و تورم تاثیرپذیر است. بنابراین تغییرات مهم در نرخ ارز اثرات قابل ملاحظه‌ای بر عملکرد شرکت‌ها خواهدگذاشت. شرکت‌های دارویی بیش از ۵۰ درصد مواد اولیه خود را از خارج تامین می‌کنند. این شدت وابستگی، شرکت‌های مذکور را در خصوص تغییرات نرخ ارز به شدت آسیب‌پذیر می‌کند.
ریسک قیمت محصولات: دارو از زمره کالاهای مشمول قیمت‌گذاری دولتی است. با توجه به کشش قیمتی بسیار پایین دارو و سهم اندک آن در بودجه خانوار و همچنین تفاوت فاحش قیمت داروی وارداتی و داخلی وعدم تکافوی سود شرکت‌ها به منظور انجام اصلاحات زیربنایی و تحقیق و توسعه و اطلاع‌رسانی علمی، افزایش قیمت دارو در اسرع وقت باید در دستور کار قرار بگیرد.
ریسک تجاری: در حال حاضر حدود ۲۰۰ کارخانه کوچک و متوسط داروسازی در کشور مشغول به فعالیت هستند. با توجه به عرضه محصولات مشابه توسط شرکت های داروسازی، واردات و قاچاق دارو، فروش محصولات توام با تخفیفات سنگین و در فضای رقابتی ناسالم صورت می‌گیرد. نظارت بر بازار، جلوگیری از واردات داروهای مشابه تولید داخل و عدم التزاز به خرید ماده اولیه داخلی که گرانتر از مشابه خارجی است، ضروری است.

سندیکای صاحبان صنایع داروهای انسانی ایران

نائب رییس اتاق بازرگانی صنایع، معادن و کشاورزی ایران: نمایشگاه ایران فارما فرصت جذب سرمایه گذاری خارجی را فراهم کرده است

بازخوانی برنامه‌های واردات دارویی (۹۷ و ۹۸)

نمایشگاه بین المللی سوریه