در پنل سیاستگذاری و چالش‌های صنعت دارو مطرح شد:
فقدان سیاست‌های کلان در صنعت دارو
پنل «سیاستگذاری و چالش‌های صنعت دارو» در آخرین روز از نمایشگاه بین‌المللی ایران فارما (دارو و صنایع وابسته) با حضور دکتر عباس کبریایی‌زاده، رئیس هیات مدیره سندیکای صاحبان صنایع داروهای انسانی، دکتر غلامحسین مهرعلیان، مدیرکل داروی سازمان غذا و دارو، دکتر مهدی پیرصالحی، عضو هیئت‌مدیره سندیکای تولیدکنندگان مکمل‌های رژیمی غذایی و رئیس اسبق سازمان غذا و دارو، دکتر فرهاد زرگری، مشاور وزیر اقتصاد و امور دارایی، پویا فرهت، مدیر عامل شرکت دارویی تی‌پی‌کو و مهندس نیما برازجانیان، رئیس هیئت مدیره داروسازی دکتر عبیدی در محل برگزاری نمایشگاه ایران فارمای پنجم برگزار شد.
به گزارش روابط عمومی سندیکای صاحبان صنایع داروهای انسانی ایران، دکتر عباس کبریایی‌زاده، رئیس هیات مدیره سندیکای صاحبان صنایع داروهای انسانی به عنوان نخستین سخنران در پنل «سیاستگذاری و چالش‌های صنعت دارو» گفت: تاریخچه‌ای برای صنعت دارو اتفاق افتاده که لازم است دائم به آن رجوع کنیم. تاریخ داروسازی به بیش از ۱۰۰ سال قبل برمی‌گردد. آن وقتی که واکسن سازی در رازی و پاستور شروع شد و بیش از ۷۵ تا ۸۰ سال قبل که فرمولاسیون گلوبول‌های شیمیایی در شرکت دکتر عبیدی و دکتر توحیدزاده آغاز شد. اگرچه پیش از آن ما در داروخانه‌ی دکتر ادهم سوابق آن را داشتیم.
او ادامه داد: رویکر توسعه‌گرایانه بعد از انقلاب شکل گرفت. دلیل آن هم ضرورت‌های خاص بعد از انقلاب بود. به طوریکه در آن دوران رابطه‌ی ایران و آمریکا قطع شد و با کشورهای اروپایی نیز به مشکلاتی برخوردیم. خیلی از شرکت‌ها تعطیل شدند و دولت ناچار شد آنها را به صورت ملی اداره کند.
او افزود: در این شرایط داروسازان رده‌های دوم و سوم ماموریت یافتند صنعت رو به توقف را از این حالت خارج کنند.
رئیس هیات مدیره سندیکای صاحبان صنایع داروهای انسانی به جنگ تحمیلی ایران و عراق هم اشاره کرد: در سال ۵۹ جنگ رخ داد و دسترسی به بسیاری از داروها مشکل بود. بنابراین به یک جهاد صنعتی نیاز بود که اوج آن همکاری دانشگاه و صنعت بود. استادان وظیفه‌ی خود می‌دانستند تا به صنایع کمک کنند.
او در ادامه گفت: دنیای سیاست دنیای بی‌رحمی است، در آن دوران هم بی‌رحمی وجود داشت. بسیاری از داروهای ضروری را به ما نمی‌دادند و داروهای ضروری برای مصدومانی که با گاز خردل آسیب می‌دیدند وجود نداشت.
او از مرحوم شفیعی، قنبرپور و مولوی یاد کرد و گفت: این افراد خیلی زحمت کشیدند. همینطور مسئولانی که در انستیتوپاستور بودند کمک کردند تا ظرفیت‌های خوبی شکل بگیرد.
او همچنین گفت: رشد صنعت داروسازی در ایران مرهون همکاری دانشگاه و صنعت و همچنین همدلی برای خروج از بحران بود. علاوه بر اینکه به سیاستگذاری هوشمندانه دولت که زیرساخت‌ها را ایجاد کند هم نیاز بود.
او با بیان اینکه در زمان جنگ سه اولویت وجود داشت، بیان کرد: اول دفاع، دوم دارو و سوم غذا. در آن دوران نه تنها تامین دارو فراموش نشد، بلکه سرمایه‌گذاری برای تامین دارو هم فراموش نشد. کارخانههای فارابی، لرستان و … در آن دوران شکل گرفتند. استادانی مانند دکتر شفیعی جانانه ایستادند و تحقیقات را گسترش دادند.
دکتر کبریایی‌زاده افزود: امروز در شرایطی هستیم که نمایشگاه ایران فارما برگزار شده و عده‌ی زیادی می‌گویند که با نمایشگاه‌هایی مانند ابوظبی قابل مقایسه نیست.
او در بخش پایانی صحبت‌های خود گفت: دارو حیات بخش است، از طرفی فراورده‌ای اقتصادی هم محسوب می‌شود. دارو یکی از مهم‌ترین چیزهایی است که در نظام سلامت تاثیرگذار است. امروز در شرایطی هستیم که بیشترین کارگاه‌های تحقیقاتی در دوره‌ی ایران فارما برگزار شده است؛ یعنی ۴۷ کارگاه تحقیقی، بیش از دو هزار دانشجو از نمایشگاه بازدید کردند و بیش از ۱۵۰۰ نفر در این ۴۷ کارگاه شرکت کردند.
سیاست گفتمان را در پیش گرفته‌ایم
در ادامه جلسه دکتر غلامحسین مهرعلیان، مدیرکل داروی سازمان غذا و دارو گفت: در شرایط دشواری قرار داریم و امیدوارم بتوانیم راهکارهایی مناسب برای خروج از این شرایط پیدا کنیم. همه اجماع داریم که با مسایلی سخت درگیر شده‌ایم اما آنچه اهمیت دارد نقشه راهی مشخص برای عبور از این مشکلات است. در حوزه دارو و تامین آن مشکلات تنها درون سازمانی نیستند و باید در شکل کلان به آنها نگاه کرده و به همکاری پرداخت.
او گفت: ما به دنبال تعیین استراتژی‌های‌مان برای شش ماه دوم سال و همچنین سال آینده هستیم. از حدود چهار ماه قبل که به این سمت (مدیر اداره کل امور دارو) منصوب شدم سیاست گفتمان با ذی‌نفعان حوزه دارو را در پیش گرفتیم و این مسیر را با جدیت دنبال می‌کنیم. از برکات این رویکرد جدید این است که خوشبختانه نگاه‌مان به مشکلات عمیق‌تر شده و سیاست‌های‌مان نیز به طبع آ ن پخته‌تر شده است. ما دایما با اصحاب صنعت دارو گفتگو می‌کنیم و از هفته آینده نیز گفتمان‌های‌مان را با اعضای انجمن‌های تخصصی علمی پزشکی شروع خواهیم کرد تا بتوانیم نقشه راه مفید و موثری ترسیم کنیم.
دکتر مهرعلیان گفت: افتخارات و ظرفیت‌های حوزه دارو آنقدر در کشور زیاد است که همه مشکلات زیر سایه آن قرار می‌گیرند. ما قطعا یکی از پرافتخارترین صنایع را در بین سایر صنایع داریم و اگر مقایسه شود خودتان موتجه این تفاوت‌ها خواهید شد.
او در ادامه افزود: خوشبختانه نگاه حمایتی به حوزه صنعت دارو به ویژه از جانب دکتر جهانگیری و وزیر محترم بهداشت وجود دارد و تابحال خواسته‌ای نداشته‌ایم که در وسع آنها باشد و به ما پاسخ منفی داده باشند.
دکتر مهرعلیان گفت: در اداره کل دارو سیاست‌هایی را ترسیم کرده‌ایم و برای آن برنامه‌های متنوعی را ترسیم شده است که اولین آنها حمایت از ساخت و تولید داخلی است. سیاست بعدی ما در بحث قیمت‌گذاری است. می دانیم شرکت‌های داروسازی از قیمت‌گذاری فعلی راضی نیستند و در این مورد برنامه‌هایی داریم. لازم است ذکر کنم محصولات بسیاری با رویکرد جدید قیمت گذاری شده اند و شرکت‌ها نیز از این کار ابراز رضایت داشته اند. برای مثال ما مواد حاجب را باید وارد می‌کردیم. یکی از واردکنندگان به ما اطلاع داد که نمی‌داند به چه علت برای این ماده بازار سیاه تشکیل شده است. ما می‌دانستیم توانایی و دانش تولید این ماده را در کشور داریم و با قیمت گذاری مناسب و معادل برند خارجی به تولید پرداختیم و تا انتهای سال دیگر نیازی به واردات مواد حاجب نداریم.
دکتر مهرعلیان در پایان گفت: بحث تامین ارز تولیدات داخلی نیز برای ما بسیار مهم است و با جدیت آنرا پیگیری می‌کنیم. در حوزه مصارف ارزی، منابع و مصارف با هم هماهنگ نیستند. امسال هزار میلیون دلار ارز دولتی به بخش دارو تخصیص داده شد که ما تابحال حدود نهصد میلیون آنرا دریافت کرده ایم اما محدودیت بسیار جدی شده است و باید در زمینه تامین و تخصیص ارز دولتی راهکار جدید داشته باشیم. در تعاملاتی که با سازمان برنامه و بودجه برای سال بعد خواهیم داشت این موضوع را به جد پیگیری خواهیم کرد.
تاکید بر حضور بخش‌های مختلف جامعه‌ی پزشکان در ایران فارمای ۲۰۲۰
در بخش دیگری از این پنل، دکتر فرهاد زرگری، مشاور وزیر اقتصاد و امور دارایی با تشکر از سندیکای صاحبان صنایع داروهای انسانی ایران، وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و دست‌اندرکاران برگزاری نمایشگاه ایران فارما گفت: موضوعی که می‌تواند در ایران فارمای سال ۲۰۲۰ به ما کمک کند، حضور بخش‌های مختلف جامعه‌ی پزشکی در این همایش است. ما به باورمند کردن پزشکان و استفاده از محصولات داخلی نیاز داریم.
او ادامه داد: صنعت دارویی در کشور ما پر افتخار است و امروز با وجود اینکه در شرایط تحریم به سر می‌بریم، توانسته‌ایم نیازمندی‌های کشور را در حوزه‌ی نظام سلامت برآورده کنیم. در واقع با تولیدات داخلی و همچنین بخشی از واردات توانسته‌ایم نظام تندرستی ۸۰ میلیون نفر را رقم بزنیم.
دکتر زرگری همچنین گفت: در محاسبات ریاضی تنها دو صنعت توانسته‌اند وارد فضای هماهنگی شوند؛ اول صنعت داروسازی که در این ۴۰ سال توانسته با وجود همه‌ی مشکلات و مظالم به این نقطه برسد و دوم صنعت آی سی تی.
او افزود: ما توانسته‌ایم در صنعت داروسازی جلو رویم و این در درجه‌ی اول به شایستگی انسانی ما برمی‌گردد. صنعت دانش بنیان برای توسعه به سه شاخص نیاز دارد؛ کیفیت، مدیریت و دانش. خوشحالیم که به این موضوعات دست یافته‌ایم.
او با طرح این پرسش که در آینده صنعت دارو چطور می‌تواند رشد داشته باشد، بیان کرد: یک نکته‌ی کلیدی وجود دارد؛ هیچ دانشی تنها در مرزهای جغرافیایی یک کشور نمی‌تواند به نقطه‌ی شکوفایی برسد. صنعت داروی ما حتما باید به صنعت داروسازی جهانی گره بخورد. وقتی ما در شبکه‌ی دانش جهانی قرار بگیریم، می‌توانیم تکامل یافته و در عین حال بومی شویم.
او در آخر گفت: اتصال به صحنههای جهانی دارو برای ما جزو الزامات است. امیدوارم شرکت‌های ما در این مسیر حرکت کنند. ما باید از ارز ۴۲۰۰ تومانی نجات بیابیم. امیدوارم با واقعی کردن ارز دارو و قیمت‌گذاری درست، فرارورده‌های دارویی شرکت‌ها را از نظر مالی قدرت دهیم تا از این طریق بتوانند الزامات ورود به صحنههای جهانی را برای خودشان فراهم کنند.
چالش‌های پیش روی صنعت دارو
در این جلسه مهندس نیما برازجانیان، رئیس هیئت مدیره داروسازی دکتر عبیدی با اشاره به فعالی ۱۶ ساله‌ی خود در صنعت دارو گفت: امروز با وجود اینکه درصد زیادی از داروهای مورد استفاده را در کشور تولید می‌کنیم، با چالش‌های زیادی نیز روبه‌رو هستیم.
او ادامه داد: از سوی دیگر امروز بعد از ۴۰ سال امروز می‌توانیم این را بگوییم که مردم و همچنین پزشکان اعتماد کافی را صنعت داروی داخلی ندارند. ما با وجود اینکه ارزان‌ترین داروها را در کشور تولید می‌کنیم اما دسترسی به آنها خوب نیست. ما نتوانسته‌ای بیماری‌های قلبی و عروقی، بیماری‌های تنفسی و دیابت را به خوبی پوشش دهیم.
او با بیان اینکه ما چیزی را در این میان فراموش کرده‌ایم بیان کرد: رابطه‌ی ما با پزشکان فراموش شده و به اندازه‌ی کافی آنها به ما اعتماد ندارند. در صنعت دارویی خام فروشی کردیم و به جای اینکه بیمار محور باشیم، کالا محور شده‌ایم. ما برایمان مهم بود تا بازار را تامین کنیم. این موضوع به نظام ژنریک ما بازمی‌گردد. ما نظام ژنریک را به نظام فروش محصولات تبدیل کردیم، بدون اینکه رابطه‌ی خوبی با پزشکان داشته باشیم.
او ادامه داد: از طرفی برای دولت و سازمان غذا و دارو این صنعت یک مرکز هزینه تلقی می‌شود، به جای اینکه صنعتی باشد که در آن نوآوری شده و کیفیت زندگی مردم را می‌تواند بهتر کند. امیدوارم سازمان غذا و دارو رویکرد جدیدی را در پیش بگیرد. نگاه ما بیشتر به گذشته بوده است در حالیکه بیشتر به این بپردازیم که بیماری‌های ۱۰، ۱۵ سال آینده چیست.
مهندس برازجانیان در بخش دیگری از سخنان خود گفت: باید به این نکته توجه کنیم که صنعت دارو چطور می‌تواند به افزایش کیفیت زندگی مردم کمک کند. چرا که این موضوع برای ما بالاترین ارزش است. همچنین ما باید برای نسل‌های آینده تصمیم‌گیری درستی کنیم.
نیاز به ترسیم سیاست‌های کلان در صنعت دارو
در ادامه جلسه دکتر مهدی پیرصالحی، عضو هیئت‌مدیره سندیکای تولیدکنندگان مکمل‌های رژیمی غذایی و رئیس اسبق سازمان غذا و دارو گفت: در روزهای برگزاری نمایشگاه ایران فارما مخصوصا در بخش صنعتی پیشرفت‌هایی دیدم که باعث خوشنودی است.
او گفت: از زمان دانشجویی من تابحال ما موفق شده‌ایم تولید داخلی دارو را به ۹۷ درصد برسانیم. سال‌هاست این عدد را میشنویم و به آن افتخار می‌کنیم و باید بدانیم زحمایت بسیاری برای رسیدن به آن کشیده شده است.
دکتر پیرصالحی گفت: ما داروهای با کیفیتی تولید می‌کنیم اما همیشه نگرانی و مشکل ما عدم اعتماد مردم به داروهای داخلی بوده و هست. متاسفانه حتی پزشکان نیز داروی خارجی را ترجیح می‌دهند و آنرا به بیماران توصیه می‌کنند. ما به شدت محصول محور شده ایم و در زمینه مارکتینگ با اینکه در سال‌های اخیر بهتر عمل کرده‌ایم هنوز بسیار جای کار داریم.
او در پایان سخنانش اظهار کرد: یکی از مشکلات ما در زمینه صنعت دارو این است که هرگز در حوزه دارو سیاست کلان نداشته ایم. همیشه گفته شده در وضعیت بحرانی قرار داریم( که واقعا قرار داشته ایم) و به همین خاطر نهایتا تا ۶ ماه آینده برنامه ریزی و پیش‌بینی عملکرد داشته ایم. این رویه باید تعدیل شده و سیاست‌های کلان در حوزه دارو تعریف شود. بسیار مهم است که این سیاست‌ها با تغییر مدیران نیز دستخوش تغییرات نشود.
میزان سود مناسب فعلی در صنعت دارو مقطعی است
در ادامه جلسه دکتر پویا فرهت، مدیر عامل شرکت دارویی تی‌پی‌کو گفت: دغدغه هر روز ما این است که چرا نمی‌توانیم استراتژی میان‌مدت یا بلندمدت در حوزه صنعت دارو داشته باشم. بنابریان کلا ناچاریم تصمیم‌های پر ریسکی اتخاذ کنیم.
او گفت: ما در خصوص جذب سرمایه‌های خارجی موفق عمل نمی‌کنیم چراکه سیاست باثباتی در زمینه صنعت دارو نداریم.
دکتر فرهت گفت: ما در زمینه زنجیره توزیع دارو مشخص می‌کنیم هر بخش چه میزان سود داشته باشد. بازار ما آزاد نیست و باعث می‌شود وقتی مشکلات فعلی وجود نداشته باشد سود بالاتر به انتهای زنجیره یعنی دارو خانه برسد و وقتی این روند عکس شود این سود از داروخانه خارج شده و به زنجیره‌های قبلی میرسد. این موضوع شرایط بسیار نامتوازنی را ایجاد کرده و برای شرکت‌های داروسازی موقعیتی پرریسک ایجاد می‌کند.
او گفت: وقتی به برخی از قسمت‌های یک صنعت ارز دولتی تخصیص داده می‌شود موقعیت را برای شرکت‌های داروسازی نامتوازن می‌کند. ما ماشین‌آلات‌مان را با ارز غیر دولتی خریداری می‌کنیم و همچنین پرداخت حقوق نیز با ارز دولتی انجام نمی‌شود اما دارو باید به قیمت ارز دولتی فروخته شود بنابراین این موضوع مشکلات بسیاری را برایمان ایجاد کرده است.
مدیر عامل شرکت دارویی تی‌پی‌کو گفت: نداشتن سیاست‌های کلان، بخش نوآوری در صنعت دارو را نیز دستخوش بحران می‌کند چراکه شرکت‌ها تمام توان‌شان را برای تامین داروی مورد نیاز جامعه می‌گذارند تا هم مردم به مشکل برنخورند و هم آورده مالی‌شان بالا برود. درحالی که باید آینده‌نگر بود و پیش‌بینی بیماری و مشکلاتی که در آینده با آن مواجه خواهیم شد را نیز کرد.
دکتر فرهت در پایان گفت: ما بعد از عبور از این بحران به وضعیتی میرسیم که در آن هیچ‌گونه سرمایه‌گذاری برای آینده نکرده‌ایم و ماشین آلات‌مان کاملا فرسوده شده‌اند. پس سودی که در حال حاضر آمارها، مرکز بورس و بنگاه‌های تجاری در زمینه صنعت دارو نشان می‌دهند کاملا مقطعی است و در آینده با مشکلات بسیاری مواجه خواهیم شد.
